Volgende week wordt de 46ste president van de Verenigde Staten gekozen. Trump en Biden vertegenwoordigen de twee Amerika’s waartussen ik mijn hele leven heen en weer geslingerd werd en wordt.
Biden en Trump
Van jongs af aan hoorde ik positieve verhalen over de Verenigde Staten. Zij hadden in de tweede wereldoorlog Europa bevrijd uit de tentakels van dictator Hitler. Na 1945 zorgden zij dat het communistisch gevaar buiten onze landsgrenzen bleef. Eén van de Amerikaanse soldaten die in Europa zijn dienstplicht vervulde, was Elvis Presley. Rock en Roll klonk uitdagend en opwindend en werd de muziek die mij door de ups en downs van het leven zouden leiden.
Elvis vervult dienstplicht in Duitsland
Amerika was het land der onbegrensde mogelijkheden. Europa was muffig en ouderwets, dichtbevolkt en vol regeltjes en wetten. Velen zochten hun heil in het land aan de andere kant van de oceaan. Zo ook mijn ouders in de beginjaren zestig. Alles was al geregeld voor de overtocht. Maar mijn oma in Deventer dreigde zich in de IJssel te gooien als haar enige zoon uit haar leven zou verdwijnen. De emigratie werd afgeblazen. Ik ging Eddy van Halen niet achterna.
De IJssel bij Deventer
Als negenjarige werd ik op een novemberavond wakker door het gehuil van mijn moeder op de gang. Ik ging naar haar toe en vroeg wat er aan de hand was. Ze nam mij in de armen en vertelde dat president Kennedy vermoord was. Enkele jaren later waren broer Robert en dominee Martin Luther King aan de beurt. Het waren de eerste krassen in mijn ideaalbeeld van het land der onbegrensde mogelijkheden. In die tijd verloor ik mijn geloof in god.
John F. Kennedy
In het klaslokaal van mijn Enschedese lagere school hing boven het bord een grote Wolters-Noordhof wereldkaart. Met ontzag keek ik naar het grote stuk land met de naam Verenigde staten. Daar speelden zich de verhalen af die ik las in mijn Arendsoog boeken. Bob Stanhope die met zijn vriend Witte Veder veedieven en ander tuig oppakte en uitleverde aan de sheriff. Het land met de weidse prairies waar blank en rood samen zorgden voor een rechtvaardige samenleving.
Jeugdsentiment
Maar toen was er de oorlog in Vietnam. In het begin had ik nog een kinderlijke bewondering voor de blanke en zwarte soldaten die in de uitgestrekte oerwouden tegen het communisme vochten. Maar onder invloed van de protesten in de V.S. en Give Peace a Change van John Lennon begon mijn wereldbeeld te kantelen. De bombardementen die gebieden zo groot als Twente ontbladerden, schokten mij. De foto van het meisje dat met een verbrand lichaam vluchtte voor Amerikaans oorlogsgeweld was de druppel: ik werd anti-Amerikaans. In Oldenzaal protesteerde ik tegen de oorlog in Vietnam.
In het midden Kim Phuc
Diegene die een einde maakte aan deze neokoloniale oorlog in Azië was Nixon. Deze president wilde even later zijn herverkiezing zeker stellen door in te breken in het kantoor van zijn politieke tegenstanders. De Watergate-affaire maakte dat ik de VS niet meer zag als leider van de vrije wereld maar als vrijplaats voor machtsmisbruik en manipulatie. Een land waar massaconsumptie en de massamedia vrij spel hadden. De verkiezing van de acteur Reagan tot president maakte duidelijk dat de macht daar in handen is van enkelen en er weinig hoop is voor de rest.
Ronald Reagan
Maar 2008 bracht hoop. Cas was doodziek en met hulp van Doe-een-wens maakten we een reis naar Amerika. Cas wilde naar het Capitool. De perschef van president Bush leidde ons door het Witte Huis – Jammer dat de president er niet was, zei hij, Anders was hij wel even naar beneden gekomen om jullie de hand te schudden. In de hotelkamers volgden we de verkiezingscampagne van Barack Obama. Onderweg kwam ik Amerikanen tegen met wie ik over politiek sprak: vaak waren we het oneens maar de mensen waren verrassend open en optimistisch. Enkele maanden later werd Obama verkozen tot president. Ik was om en begon positief te praten over Amerika.
In het Witte Huis
In 2016 wordt Donald Trump als president gekozen. In hem komt de donkere kant van de VS samen: oppervlakkig, dogmatisch christelijk, egoïstisch, agressief, intolerant en asociaal. Hij weet steun te verwerven door mensen en groepen tegen elkaar uit te spelen. Hoe kunnen normale, verstandige mensen zo’n narcist tot president kiezen? Mijn oude anti-Amerikaanse sentimenten spelen de laatste vier jaar weer op.
Donald Trump
Joe Biden en Kamala Harris belichamen het betere Amerika, bieden hoop voor alle Amerikanen, niet alleen voor de rijken en machtigen. Zij willen mensen verbinden en niet scheiden. Volgende week wordt de 46ste president van de Verenigde Staten gekozen. Historische verkiezingen, welke kant kiest Amerika in 2020?
Joe Biden en Kamala Harris