Kaspars verschijning op de Unschlittplatz
Op 26 mei 1828 rond half vijf ’s middags verschijnt op de Unschlittplatz in Neurenberg een jongen die moeilijk loopt en slecht uit zijn woorden kan komen. Hij zegt dat hij Kaspar heet. De jongen wordt in de gevangenis ondergebracht en de volgende dag verhoord door de schout. Kaspar vertelt in gebrekkig Duits dat hij zijn hele leven opgesloten zat in een ‘ronde ruimte’. Het enige wat hij had, was een speelgoedpaard, een stromatras en een kleine kachel. Hij heeft twee dagen moeten lopen maar weet niet waar vandaan. Een raadsel is geboren: ‘Wie is Kaspar Hauser?’
Unschlittplatz anno 2005
De discussie over Kaspar Hauser, die de gemoederen in de negentiende en twintigste eeuw bezig hield, kende twee componenten. Ten eerste een politieke: direct na zijn verschijnen kwamen er geruchten in omloop dat hij een weggemoffeld kind was van Groothertog Karl von Baden en Groothertogin Stefanie. Zij kregen een zoon die na enkele dagen stierf. Stefanie was de dochter van Napoleon. Napoleon was weliswaar overleden op St. Helena maar een nieuwe Bonaparte kon een nieuwe revolutie ontketenen, vreesden de keizers en koningen in Europa. Het kind van Karl en Stefanie zou nog in leven zijn.
Karl en Stéfanie von Baden
Ten tweede ontstond tijdens en na het leven van Kaspar Hauser een pedagogische discussie. Door het verlichtingsdenken werden kinderen niet meer gezien als slecht ontwikkelde volwassenen maar als individuen die door opvoeding tot volwassenheid gebracht moesten worden. De discussie wat een goede opvoeding was, werd vaak gevoerd aan de hand van Wolfskinderen.
In de negentiende eeuw kwamen die nog veel voor: kinderen die zonder of met te weinig menselijk contact zijn opgegroeid en daarom zeer taalzwak waren en de menselijke interactie niet goed begrepen. Voorbeelden waren Victor van Aveyron (door moederwolf gezoogd), Kamala en Amala (moederwolf voor hun ogen doodgeschoten) en Genie (vastgebonden op po-stoel opgevoed). Positieve voorbeelden: Romulus en Remus, Tarzan en Mowgli.
Wolfskind
De stadsraad van Neurenberg zit met de mysterieuze Kaspar in de maag en plaatst hem in een pleeggezin. Bij de warme familie Daumer leeft hij op: de jongen met het lichaam van een oudere puber en het gemoed van een vijfjarige maakt zich snel de menselijke gewoonten eigen. Een Engelse graaf, Lord Stanhope, trekt zich zijn lot aan en wordt zijn officiële stiefvader. Op 17 oktober 1829 wordt er een aanslag op hem gepleegd: de daders slaan op hem in, worden echter gestoord en vluchten. Lord Stanhope beslist dat de jongen naar Ansbach moet verhuizen.
In Ansbach krijgt Kaspar onderdak bij een een kil en cynisch persoon: Herr Meyer. ‘Für Hauser muß die Zeit bei Meyer die reinste Hölle gewesen sein‘, schrijft een tijdgenoot. In plaats voor de onzekere jongeman een steun en toeverlaat te zijn, probeert Meyer te bewijzen dat Kaspar een bedrieger is. Hij snuffelt daarvoor regelmatig in Kaspars dagboek.
Herr Meyer
Op 14 december 1833 wordt Kaspar door iemand die voor hem een brief van zijn moeder zou hebben naar het stadspark van Ansbach gelokt. Terwijl hij de brief leest, wordt hij neergestoken. Strompelend bereikt hij zijn huis waar Meyer hem uitlacht om ‘het schrammetje’. Meyer weigert een dokter te roepen. Kaspar krijgt hoge koorts en begint te ijlen. Op 17 december 1833 sterft Kaspar Hauser een eenzame dood.
De anti-Hauserianen stellen dat Kaspar Hauser een ordinaire bedrieger was. In die tijd waren er veel wezen en armeluiskinderen die claimden verwekt te zijn door een adellijk of rijk persoon – wat natuurlijk vaak het geval was maar zelden gehonoreerd werd! Opmerkelijk is de rol van pleegvader Stanhope: noemde hij Kaspar bij leven zijn innig geliefde pleegzoon, in de jaren na zijn dood wordt hij Kaspars meest fanatieke bestrijder. Samen met Meyer draagt hij bewijzen aan dat Kaspar een slecht karakter had en slechts een lui leventje wilde. Mede door Stanhope wordt aan het einde van de negentiende eeuw Kaspar Hauser gezien als een ordinaire bedrieger. De vermeende adellijke afstamming van Kaspar wordt gezien als een complottheorie.
Lord Stanhope
In de jaren twintig van de vorige eeuw besluiten Herman Pies en Paul Klee de zaak wetenschappelijk te onderzoeken. Zij ontdekken dat Meyer en Stanhope veel documenten vervalst hebben, tot in Kaspers dagboek toe. Ook is er in kerkelijke doop-en sterfregisters van Baden geknoeid. Met name de sterfdatum van de pasgeboren zoon van de tuinman Ernst Blochmann op het landgoed van Stefanie en Karl, is aanwijsbaar veranderd. In Engelse archieven vinden zij bewijzen dat Lord Stanhope in dienst was van de Britse geheime dienst.
1924 Slot Pilsach: het oude kasteeltje dat 100 jaar eerder in bezit was van de koning van Beieren wordt door de nieuwe bewoners verbouwd. Boven het ronde plafond van de keuken ontdekken de werklui een geheime ruimte. Daarin worden een halfvergane stromatras, een kachel en een houten speelgoedpaard aangetroffen. In de loop van de twintigste eeuw wordt de integriteit van Kaspar Hauser en zijn persoonlijke verhaal niet meer in twijfel getrokken. Voor zijn groothertogelijke afstamming bestaan echter geen directe bewijzen.
Schloss Pilsach
In 1996 laat het Duitse weekblad Der Spiegel een DNA onderzoek doen. Het DNA van de afstammelingen van Stephanie en Karl von Baden wordt vergeleken met DNA van bloedvlekken op de broek van Kaspar Hauser die hij droeg ten tijde van de aanslag. Er blijkt geen match te zijn. Na bijna 200 jaar lijkt het pleit beslecht: Kaspar Hauser was een bedrieger; hij was niet van adellijke afkomst.
Kleding Kaspar
In 2002 besluit Dr. Bernd Brinkmann van de universiteit van Muenster een contra-expertise te doen. Hij neemt niet alleen DNA van de bloedvlekken van de broek maar ook van de haarlokken en een zweetband van Kaspar. Uit de testresultaten blijkt dat het DNA-materiaal van zweetband en haarlokken overeenstemmen met die van de nakomelingen van Stephanie en Karl. De bloedresten op de broek zijn niet van Kaspar. Waarschijnlijk zijn die aangebracht door een conservator van het museum – vroeger een normale werkwijze om museumstukken ‘bij de tijd’ te houden.
Anno 2020. Wie was Kaspar Hauser? Wat is er gebeurd?
De Franse Revolutie in 1789 doet Europa op zijn grondvesten schudden. Vrijheid, gelijkheid en broederschap bedreigen de voorrechten van adel en geestelijkheid. Napoleon verovert Europa en schaft overal het standensysteem af en legt bij wet vast dat alle mensen bij geboorte gelijke rechten hebben. In 1813 (de slag bij Leipzig) lijkt het gevaar bezworen: Napoleon verliest en wordt verbannen naar Elba.
Napoleons doodsbed
In 1815 keert Napoleon terug en weet binnen no time heel Frankrijk weer achter zich te krijgen. Hij verliest bij Waterloo en wordt verbannen naar het verre St. Helena waar hij langzaam wordt vergiftigd. Napoleon Bonaparte sterft in 1821. De gebeurtenissen in 1815 doen de koningen en keizers beseffen dat de naam Bonaparte een magische klank heeft en armen en rechtelozen zal blijven inspireren. Mannelijke nakomelingen vormen een sluimerend gevaar.
In april 1812 bevalt Stephanie van een zoon. Het kind wordt na enige dagen in de wieg verwisseld met het doodgeboren kind van de tuinman. Doel: de troon gaat op termijn over naar de ongetrouwde en kinderloze oom van Karl. Karl wordt vergiftigd en de troon gaat zoals gepland naar de oom. Om te zorgen dat hij ongetrouwd blijft, laat men Kaspar leven om als chantagemiddel te fungeren. Na de dood van de kinderloze oom gaat de troon over op het vorstenhuis van Beieren. Kaspar wordt ‘vergeten’ en zijn verzorger laat hem op een dag vrij.
Kaspar en zijn verzorger
De heersers van Europa schrikken op door het opduiken van ‘Kaspar Hauser’. Een tweede revolutie dient met alle middelen voorkomen te worden. Oostenrijk-Hongarije en Engeland willen kost-wat-kost geen Bonaparte in Frankrijk aan de macht. De Habsburger Metternich stuurt de Engelse geheimagent Stanhope op de jongen af die zijn vertrouwen wint. De moord op de onschuldige en onwetende jongen is door Kaspars voogd op eenvoudige wijze te organiseren.
Een kind weggerukt uit de wieg van zijn ouders. Zestien jaar opgesloten gezeten in een donkere ruimte. Vrijgelaten in een wereld die hij niet kende en zonder eigen identiteit. Uitgemaakt voor bedrieger en op negentienjarige leeftijd op lafhartige wijze vermoord.
Kaspar Hauser 1812 – 1831
* Na het verongelukken van Ben in 1992 en de chemokuren van Cas in 1999 kwam bij Beppie en mij het besef dat het leven NU geleefd en beleefd moest worden en niet later. Later komt misschien niet meer. Later is misschien te laat. De 10 jaar erna hebben we in de vakanties Europa afgereisd op zoek naar de wortels van de Europese beschaving en prachtige avonturen beleefd met Thijs, Cas, Lies, Fleur en Tom. Cas overleed in 2009.
Van 30 april tot 4 mei 2005 gingen we op zoek naar Kaspar Hauser.
Foto’s uit fotoalbums. Citaten uit Dagboek Ruud 1984 -2010
Op de Unschlittplatz
Film van Werner Herzog uit 1974 over het leven Kaspar Hauser. In 1992 komt de versie van Peter Sehr uit. In beide films wordt de persoonlijke tragiek van de onschuldige en onbegrepen jongen benadrukt.
Cas, Fleur, Tom en Lies bij het gedenkteken op de Anschlittplatz
Schloss Pilsach, gelegen aan de rand van een dorp.
De poort is open: niet aarzelen, naar binnen! Tom voorop.
De gracht over en naar de imposante voordeur.
We kloppen aan en een jonge vrouw doet open. Zij bevestigt dat hier Kaspar Hauser opgesloten gezeten heeft. Haar moeder is wandelen met het kleinkind maar we mogen om het slot heenlopen.
Achter deze struik bevindt zich het luchtgat van de ruimte waar Kaspar Hauser 13 jaar opgesloten is – De eerste 3 jaren van zijn leven is hij waarschijnlijk op een andere plek verzorgd.
Als we de poort weer achter ons sluiten, komen we de slotvrouw met haar kleinkind tegen. Ze staat ons vriendelijk te woord. Zij woont hier 30 jaar en is er 100 procent van overtuigd dat Kaspar Hauser hier opgesloten geweest is. Ze heeft niet alleen alles over hem gelezen maar heeft in het huis ook meerdere aanwijzingen gevonden dat hij hier inderdaad verborgen is. De geheime ruimte boven de keuken is dichtgetimmerd om historici en toeristen weg te houden. Tot haar verdriet zijn haar eigen kinderen totaal niet geïnteresseerd in deze geschiedenis.
Plattegrond van de Hofgarten van Ansbach waar de jongen neergestoken werd.
De fatale steek. Scene uit de film van Werner Herzog.
Monument in het park van Ansbach.
De tekst luidt: Dit verborgen geheim werd vermoord. 14 december 1833
Naar het graf van Kaspar Hauser
Het grafopschrift luidt: Hier ligt Kaspar Hauser, Een raadsel van zijn tijd, zijn geboorte onbekend, zijn dood duister. 1833.
Tussen de viooltjes: een speelgoedpaardje.
